Wszywka alkoholowa, zawierająca disulfiram, jest zaprojektowana tak, aby działała od kilku miesięcy do nawet roku. W tym czasie organizm pacjenta ma być chroniony przed skutkami sięgnięcia po alkohol – groźna reakcja awersyjna ma skutecznie odstraszać od picia. W teorii implant powinien działać przez cały deklarowany okres, ale w praktyce zdarza się, że jego skuteczność spada wcześniej. Dlaczego tak się dzieje?
Różnice w metabolizmie organizmu
Metabolizm leków, w tym disulfiramu, jest procesem silnie zindywidualizowanym. Oznacza to, że ten sam implant może działać krócej u jednej osoby, a dłużej u innej, nawet jeśli wszyto identyczną dawkę.
- Wiek – u młodszych pacjentów wątroba i nerki zazwyczaj działają sprawniej, co może powodować szybsze rozkładanie leku. Z kolei u osób starszych metabolizm często zwalnia, ale jednocześnie mogą występować choroby współistniejące, które wpływają na działanie wszywki w sposób trudny do przewidzenia.
- Masa ciała i skład tkankowy – większy udział tkanki tłuszczowej może wpływać na magazynowanie i powolne uwalnianie leku, natomiast u osób szczupłych uwalnianie może być szybsze.
- Aktywność enzymów wątrobowych – indywidualne różnice w działaniu enzymów (zwłaszcza z rodziny cytochromu P450) mogą wpływać na tempo rozkładu disulfiramu.
- Choroby wątroby – Wszywka alkoholowa Łódź poprzez marskość, stłuszczenie czy wirusowe zapalenia wątroby mogą zarówno wydłużać, jak i skracać czas działania.
- Genetyka – różnice w genach kodujących enzymy metaboliczne powodują, że niektórzy pacjenci szybciej dezaktywują substancję czynną.
Jakość i dawka zastosowanego preparatu
Nie każdy implant ma tę samą zawartość substancji czynnej – w zależności od stanu zdrowia pacjenta lekarz może zdecydować o mniejszej dawce.
- Mniejsza dawka oznacza krótszy okres działania, często skracając skuteczność o kilka miesięcy.
- Jakość leku – preparaty przechowywane w nieodpowiednich warunkach (np. w wysokiej temperaturze, przy wilgoci) mogą mieć obniżoną aktywność biologiczną.
- Data ważności – starsze partie leku mogą mieć nieco niższą stabilność chemiczną.
Technika wszycia i lokalizacja implantu
To element często pomijany w dyskusji, a mający realny wpływ na skuteczność.
- Zbyt płytkie wszycie – tabletki mogą być bardziej narażone na kontakt z wilgocią i mechaniczne podrażnienia, co przyspiesza ich rozpuszczenie.
- Zbyt blisko mięśnia – zwiększony przepływ krwi w tym rejonie może przyspieszyć metabolizm leku.
- Niewłaściwa liczba tabletek – mniejsza ilość substancji czynnej = krótszy okres działania.
Czynniki zdrowotne pacjenta
Niektóre stany zdrowotne mogą znacząco wpłynąć na działanie wszywki:
- Nadczynność tarczycy – przyspiesza metabolizm leków, skracając czas działania.
- Nagła utrata masy ciała – zmienia objętość dystrybucji leku i tempo jego uwalniania.
- Zakażenia i stany zapalne w miejscu wszycia – mogą uszkadzać tkanki wokół implantu, powodując częściowe lub całkowite jego wydalenie.
Usunięcie lub uszkodzenie wszywki
Niektóre osoby, świadomie lub nieświadomie, mogą przyczynić się do usunięcia wszywki:
- rozdrapywanie miejsca zabiegu,
- urazy mechaniczne w okolicy implantu,
- próby samodzielnego usunięcia wszywki (co jest niebezpieczne i grozi zakażeniem).
Czynnik psychologiczny – „przyzwyczajenie” do terapii
W leczeniu uzależnień ogromną rolę odgrywa efekt placebo i nocebo. Pacjent, który przez pierwsze miesiące odczuwa silny respekt wobec wszywki, może po pewnym czasie zacząć „przyzwyczajać się” do jej obecności.
- Spada lęk przed reakcją disulfiramową.
- Pojawiają się myśli: „To pewnie już nie działa”.
- Rosną pokusy, aby „sprawdzić” wszywkę małą dawką alkoholu.
To zjawisko może prowadzić do ryzykownych zachowań, nawet jeśli wszywka wciąż działa w pełni.
Jak sprawdzić, czy wszywka działa?
Nie ma prostego domowego testu. Jedynym bezpiecznym sposobem jest konsultacja lekarska i – w razie potrzeby – badania laboratoryjne. Nigdy nie wolno „testować” wszywki poprzez wypicie alkoholu, bo nawet jeśli jej działanie osłabło, reakcja może być gwałtowna i zagrażająca życiu.
Podsumowanie
Wszywka alkoholowa może przestać działać wcześniej niż planowano z powodu indywidualnych cech organizmu, czynników technicznych, chorób, jakości leku lub psychologicznego osłabienia efektu awersji. Dlatego tak ważne jest, by zabieg wykonywał doświadczony lekarz, a pacjent pozostawał w stałym kontakcie z terapeutą i nie traktował wszywki jako jedynego narzędzia w walce z uzależnieniem.