Określenie „proktologia” ma swój źródłosłów w greckich słowach „proktos”, które oznacza odbyt oraz „logos”, czyli nauka. Proktolog to lekarz, który zajmuje się diagnozą i leczeniem schorzeń odbytu i jelita grubego. Sprawdź, kiedy należy skonsultować się z tym specjalistą.
Kim jest proktolog?
W proktologii bardzo często stosuje się leczenie zachowawcze (nieinwazyjne, nie wymagające pobytu pacjenta w szpitalu), jednak znaczna część schorzeń odbytu wymaga również terapii zabiegowej. Dlatego lekarz proktolog jest często również chirurgiem.
Do podstawowych zadań proktologa należy diagnostyka chorób odbytu oraz jelita grubego. Lekarz proktolog, spotykając się z rozmaitymi przypadkami medycznymi, często współpracuje z innymi specjalistami, np. urologiem, gastroenterologiem czy ginekologiem. Proktolog zajmuje się bardzo zróżnicowanymi stanami chorobowymi, m.in. nietrzymaniem stolca, zaparciami, przetokami okołoodbytniczymi czy hemoroidami, a także diagnostyką nowotworów odbytu oraz okrężnicy.
W zależności od schorzenia proktolog wprowadza leczenie farmakologiczne, a także zaleca leczenie zabiegowe (np. nacięcie ropnia okołoodbytniczego), wykonując operacje samodzielnie lub uczestnicząc w nich jako konsultant. Podstawowym badaniem proktologicznym jest badanie per rectum, które polega na badaniu palpacyjnym odbytu od wewnątrz (lekarz wprowadza do odbytu palec, którym bada jego okolicę). Może przeprowadzić także badanie anoskopowe (z użyciem wziernika) lub rektoskopię. Dzięki ich zastosowaniu można uzyskać obraz wewnętrzny odbytnicy i zidentyfikować przyczynę wielu objawów (np. bólu przy oddawaniu stolca). Do badań diagnostycznych wspomagających identyfikację chorób w obszarze okrężnicy i odbytu należą również endoskopia oraz kolonoskopia.
Kiedy należy się zgłosić do proktologa?
Do wizyty u proktologa powinny skłonić niepokojące objawy występujące w rejonie odbytu lub dające brzuszne dolegliwości bólowe. Będą to przede wszystkim:
- bolesne wypróżnienia,
- bóle okolicy odbytu,
- świąd oraz pieczenie w okolicy odbytu,
- bóle brzucha o nieustalonym pochodzeniu,
- nadprodukcja gazów,
- przewlekłe biegunki lub zaparcia albo biegunki i zaparcia występujące naprzemiennie,
- obecność krwi lub śluzu w stolcu.
Powyższe objawy mogą świadczyć o występowaniu wielu różnych chorób, m.in. szczeliny odbytu, hemoroidów, czy kłykcin kończystych. Warto podkreślić, że poza leczeniem farmakologicznym i operacyjnym, stosuje się również zabiegi laserowe, które są pomocne np. przy usuwaniu kłykcin kończystych.
W obrębie działań lekarza proktologa mieści się także profilaktyka oraz diagnostyka raka jelita grubego, który nadal w Polsce jest wykrywany zbyt późno, co skutkuje wysokim wskaźnikiem śmiertelności. Proktolodzy kierują więc pacjentów również na profilaktyczną kolonoskopię – zwłaszcza jeśli na podstawie wywiadu stwierdzają, że pacjent znajduje się w grupie zwiększonego ryzyka.
Jak przygotować się do wizyty u proktologa?
Konsultacja proktologiczna nie wymaga specjalnych przygotowań. Przed wizytą dobrze jest zadbać o wypróżnienie się oraz o umycie okolicy odbytu. Spotkanie z lekarzem rozpoczyna wywiad medyczny, podczas którego lekarz zapyta o dolegliwości oraz objawy, ich początki, ewentualne współistniejące choroby czy przyjmowane leki, a także przebyte operacje. Choć przedmiot wizyty często jest dla pacjenta krępujący, warto mieć na uwadze, że dla lekarza pytania, a także badania, które przeprowadza, są czynnościami rutynowymi. Ich celem jest postawienie właściwej diagnozy i wyleczenie pacjenta. Dlatego na pytania lekarza należy odpowiadać wprost, wyzbywając się skrępowania.
Po przeprowadzeniu wywiadu proktolog przechodzi do badania fizykalnego, które polega na dokładnym obejrzeniu okolic odbytu. Następnie lekarz przeprowadza badanie per rectum, które pozwala ocenić napięcie oraz strukturę zwieraczy, sprawdzić obecność polipów, guzów oraz innych nieprawidłowości odbytu oraz odbytnicy.
Choć wizyta u proktologa może powodować u pacjenta poczucie wstydu oraz braku komfortu, to jednak należy mieć na uwadze, że lekarz stara się zawsze, żeby badanie przebiegło w jak najmniej uciążliwy dla pacjenta sposób. Konsultacja i badanie proktologiczne jest w schorzeniach odbytu niezbędne i stanowi pierwszy krok na drodze do wyleczenia przykrych dolegliwości, a czasami poważnych chorób.